Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nden Kahramanmaraş Depremleri Üzerine Bir Araştırma Science Journal’da Yayınlandı
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Anabilim Dalı öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. Fatih Bulut’un uluslararası toplumla işbirliği içinde 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarla ilgili araştırması dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yayınlandı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü öğretim üyeleri Prof. Dr. Aslı Garagon ve Doç. Dr. Fatih Bulut’un uluslararası iş birliğiyle yürüttüğü araştırma, dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yer aldı. Depremlerin hemen ardından uydu ve yer istasyonlarından gelen verileri incelemeye başlayan ekibin çalışmaları, son yıllarda alanında en çok ses getiren araştırmalardan biri olarak görülüyor.
GARAGON: ETKİLEŞİM SÜREÇLERİNİ EN İNCE AYRINTISINDAN ANLAMAYA ÇALIŞTIK
Depremlerin hemen ardından ABD ve Almanya’dan bilim insanları ile görüştüklerini, eldeki tüm verileri dikkatle incelediklerini belirten Garagon, şunları kaydetti:
“6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük depremin hemen ardından, başta Türkiye ve dünya olmak üzere toplanan tüm verileri toplamaya başladık. Bu depremlerin deprem fiziğini anlamada çığır açıcı etkisinin farkında olarak, dünyanın dört bir yanından San Diego üniversitelerinden uzmanlar, ABD ve Almanya’dan Ludwig Maximilians ile birlikte yaklaşık 3 ay boyunca bu depremlerin oluşum ve etkileşim süreçlerini en ince ayrıntısına kadar anlamaya çalıştık.
“ÖLÜ DENİZ FAYININ EN KUZEYİ GERÇEKTEN 19 SANİYEDE 40 KM KUZEYE KADAR YIRTILDI”
Bu bulguların deprem oluşum süreçlerinin daha iyi anlaşılmasına ışık tutacağını vurgulayan Garagon, öne çıkan bulguları şöyle özetledi:
“Hareket, Ölüdeniz ile Doğu Anadolu faylarının kesiştiği noktada başladı. Narlı Fayı olarak bilinen Meyyit Deniz Fayı’nın en kuzeyindeki fay, 40 kilometre kuzeye doğru 19 saniyede parçalandı. Bu ilk kırılma aslında 6,8 büyüklüğünde bir depreme karşılık geliyor. Daha sonra kuzeye sıçrayan bu hareket, Doğu Anadolu Fayı’nı hem kuzeydoğu hem de güneybatıdan parçalamaya başladı.Yaklaşık 350 kilometrelik kırılma 90 saniyede yırtılarak 10 metreye varan ofsetler oluşturdu. Kırılma kuzeydoğuya doğru gerçek güneybatıya göre daha hızlı olmuştur.Faya dik olan gerilim ilerledikçe azalarak komşu fay kesimlerini tetiklemiştir.Bu süreç 7.8 büyüklüğünde bir depremle sonuçlanmıştır.İkinci deprem yaklaşık 9 saatler sonra bu ilk depremin neden olduğu yerkabuğundaki değişimlerle tetiklendi.Doğu Anadolu Fayı’na bitişik 150 kilometre uzunluğunda bir fay Hareketi tetikleyen 7.7 büyüklüğündeki bu ikinci depreme rağmen dediğimiz hızlarda parçalandı. ‘süper kayma’, ilginç bir şekilde Doğu Anadolu Fayı’nı geçti.”
BULUT: KOMŞU HATALAR BİRBİRİNİ TETİKLER
Doç. Dr. Fatih Bulut da çalışma sayesinde deprem ve faylar arasındaki etkileşimi daha iyi anladıklarını belirtti. Domino etkisi gibi fayların birbirini tetikleyebildiğini kaydeden Bulut, “6 Şubat depremlerinin oluşum sürecini en ince ayrıntısına kadar ortaya koyduğumuz bu çalışma ile depremleri ve etkileşimini daha iyi anlamaya başladık. Komşu fay modülleri doğru hazırlanırsa hem statik hem de dinamik etkilerle bir domino taşı oluşacaktır 6.8 büyüklüğündeki Narlı Fayı’ndaki o ilk hareketle 6 Şubat sona erebilirdi ama komşu fay parçaları hazırdı. kırılmalar sırayla tetiklenip harekete geçerek büyük bir felakete neden oldu.
Bulut, uluslararası toplumla ortaklaşa yayınlanan “The Complex Dynamics of the 7.8 and 7.7 Magnitude Kahramanmaraş Depremleri” başlıklı araştırma makalesinin dünyanın en saygın bilim dergisi Science’ta yayımlanmasının çok sevindirici olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: araştırma sonuçlarının daha geniş kitlelere ulaşabileceğini söyledi. Bunun temel bir bilgi haline geleceğini açıkça belirtti.
